Tóm tắt: Năm 2016 được Chính phủ lựa chọn là “Năm quốc gia khởi nghiệp” và đã ban hành Quyết định số 844/QĐ-TTg ngày 18 tháng 5 năm 2016 về việc phê duyệt Đề án “Hỗ trợ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” tạo cơ sở hành lang pháp lý nhằm hỗ trợ tốt nhất cho hoạt động khởi nghiệp. Chủ trương trên đã và đang tạo ra làn sóng khởi nghiệp mạnh mẽ cho các bạn trẻ trên toàn quốc, nhất là các bạn sinh viên. Hòa chung tinh thần đó, bài viết đưa ra một số giải pháp khơi dậy tinh thần khởi nghiệp sáng tạo tại trường Cao đẳng Nghề Đà Nẵng nhằm mục đích tạo một sân chơi, môi trường học tập tích cực, sáng tạo cho sinh viên; thúc đẩy phong trào khởi nghiệp của các sinh viên và tạo động lực phát triển khởi nghiệp sáng tạo cho sinh viên khi rời ghế nhà trường.

Từ khóa: khởi nghiệp, sinh viên, trường cao đẳng Nghề Đà Nẵng

1 ĐẶT VẤN ĐỀ

Với mục tiêu xây dựng Đà Nẵng trở thành một trung tâm về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia khu vực miền Trung - Tây Nguyên mang tầm cỡ khu vực Đông Nam Á, UBND thành phố đã ban hành đề án Xây dựng Đà Nẵng thành trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia tại khu vực miền Trung - Tây Nguyên theo Quyết định số 3836/QĐ-UBND ngày 13 tháng 10 năm 2020. Để cụ thể hoá cơ chế, chính sách tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động khởi nghiệp, UBND thành phố Đà Nẵng đã ban hành Kế hoạch số 216/KH-UBND thực hiện Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” trên địa bàn thành phố giai đoạn 2022-2025. Do đó hiện nay, hoạt động khởi nghiệp sáng tạo đang rất được chú trọng và có ý nghĩa trong việc tạo ra lợi ích cho cá nhân hoặc nhóm khởi nghiệp, cho cộng đồng. Chúng ta cần tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi, khuyến khích khởi nghiệp trong sinh viên, thế hệ tương lai của đất nước để huy động tối đa nguồn lực trẻ và trí tuệ của sinh viên vào sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội của thành phố nói chung và việc gia tăng nhận thức, nâng cao tinh thần doanh nhân và thúc đẩy hoạt động khởi nghiệp sáng tạo của sinh viên. Vì vậy, khơi dậy tinh thần khởi nghiệp trong sinh viên nói chung và sinh viên trường Cao đẳng Nghề Đà Nẵng nói riêng là thực sự cần thiết và đặc biệt quan trọng trong bối cảnh giáo dục nghề nghiệp hiện nay

2. NỘI DUNG

2.1. Khái niệm về Khởi nghiệp sáng tạo

Quan điểm về Khởi nghiệp sáng tạo khá rộng, ban đầu thuật ngữ Start up được dùng để chỉ các hoạt động khởi nghiệp về công nghệ. Nguyên nhân xuất phát từ việc thành công của một ngành công nghệ mới trong nhưng năm 1990, đó là công nghệ thông tin. Theo thời gian thuật ngữ Start up được dùng chung cho các hoạt động khởi nghiệp trong tất cả các lĩnh vực, ngành nghề.

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam hiện nay, Khởi nghiệp sáng tạo (Start-up) là quá trình khởi nghiệp dựa trên ý tưởng sáng tạo, tạo ra sản phẩm mới; hoặc sản phẩm cũ nhưng có điểm khác nổi trội, ưu việt hơn so với những sản phẩm, dịch vụ đã từng có trên thị trường và được phát triển nhanh chóng vượt bậc”. 

Theo Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017 thì Doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo là doanh nghiệp nhỏ và vừa được thành lập để thực hiện ý tưởng trên cơ sở khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới và có khả năng tăng trưởng nhanh. 

2.2. Tinh thần khởi nghiệp trong sinh viên trường Cao đẳng Nghề Đà Nẵng

Sự phát triển thần kỳ của một quốc gia phụ thuộc vào sự đổi mới sáng tạo không ngừng của con người trong tất cả mọi lĩnh vực. Quốc gia khởi nghiệp chính là chìa khóa mang đến sự phát triển vững mạnh của nền kinh tế. Do đó, khởi nghiệp là cơ hội dành cho tất cả mọi người, mọi lứa tuổi, mọi thành phần kinh tế trong xã hội… nếu có ý tưởng, có tư duy sáng tạo, dám ước mơ và hoài bão tìm ra lối đi riêng cho mình hoặc cho một nhóm người có cùng chung chí hướng. Chính vì vậy, Trường cao đẳng Nghề Đà Nẵng đã và đang đưa chương trình khởi nghiệp vào trang bị cho sinh viên nhằm thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp trong các bạn sinh viên của trường.

Qua khảo sát của tác giả đối với sinh viên khối ngành Kinh tế khóa 2021 và 2022 tại Trường Cao đẳng Nghề Đà Nẵng về một số nhân tố thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp sáng tạo của sinh viên cho thấy, tinh thần Khởi nghiệp sáng tạo trong sinh viên đang học tại trường hiện nay có tỷ lệ khá cao và kết quả được thể hiện qua bảng số liệu sau:

Bảng 2.1 Thống kê ý kiến của sinh viên Khối ngành Kinh tế tại trường Cao đẳng Nghề Đà Nẵng về Khởi nghiệp sáng tạo

(Nguồn: Khảo sát của tác giả tại trường Cao đẳng Nghề Đà Nẵng)

             Ghi chú: 1. Không đồng ý          2. Phân vân (trung lập)                  3. Đồng ý         

Theo số liệu nghiên cứu được từ thực tế qua bảng 2.1 cho thấy, sự bùng nổ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã tác động mạnh mẽ đến tinh thần và ý thức của giới trẻ trong đó mạnh nhất là tầng lớp sinh viên nói chung và sinh viên trường Cao đẳng Nghề Đà Nẵng nói riêng. Hầu hết các nhân tố về thúc đẩy khởi nghiệp đều chiếm tỷ lệ đồng ý là trên 55% tổng số ý kiến khảo sát. Điều này đã chứng minh, trong bối cảnh hiện nay, họ không còn giữ thái độ thụ động như trước mà chủ động tạo ra giá trị kinh tế cho bản thân như làm công việc bán thời gian, kinh doanh đủ loại hàng hóa trên các trang mạng xã hội.

Đồng thời, Nhà trường đã tuyên truyền phổ biến cho sinh viên tinh thần khởi nghiệp trong chương trình giáo dục khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, các hoạt động ngoại khóa, các chương trình nhận thức kinh doanh, các diễn đàn, các talkshow đến từ các diễn giả và doanh nhân. Ngoài ra, Trường Cao đẳng Nghề Đà Nẵng còn tổ chức cho sinh viên tham gia các sự kiện kết nối, hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo thông qua các nhà đầu tư thiên thần, các đơn vị, tổ chức liên quan đến khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nhằm tranh thủ các nguồn tài trợ cho hoạt động khởi nghiệp của sinh viên.

               Hình ảnh sinh viên thuyết trình dự án khởi nghiệp

Nhìn từ khía cạnh khách quan, đã có nhiều ý tưởng kinh doanh được nảy sinh từ nhu cầu học tập, cá nhân của sinh viên hoặc phục vụ cộng đồng xã hội. Do đó, có thể khẳng định sinh viên trường Cao đẳng Nghề Đà Nẵng có đủ khả năng, cơ hội để tự thân lập nghiệp và hướng đến khởi nghiệp với chính nghề nghiệp đã được đào tạo tại trường nếu các bạn dám ước mơ, dám nghĩ lớn và được trang bị đầy đủ kỹ năng, kiến thức về khởi nghiệp. Đây cũng là lý do mà Bộ LĐ&TBXH đặt mục tiêu đến năm 2025, tất cả 100% cơ sở giáo dục nghề nghiệp triển khai đẩy mạnh hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên, phấn đấu 12 triệu lượt sinh viên được nâng cao nhận thức về khởi nghiệp và tự tạo việc làm.

Bên cạnh những nỗ lực của nhà trường thì sự cố gắng rèn luyện và trau dồi của chính sinh viên là điều không thể thiếu. Khi sinh viên dám chấp nhận rủi ro, mạo hiểm trong kinh doanh thì quyết định khởi nghiệp sáng tạo của sinh viên càng mạnh. Trên chặng đường khởi nghiệp sẽ gặp không ít chông gai, thách thức, có khi gặp những thất bại đáng tiếc nếu không gặp may mắn cũng như không đủ ý chí, nghị lực để theo đuổi. Đồng thời, đứng trước vấn đề khởi nghiệp một số bạn sinh viên vẫn có tâm lý sợ thất bại, thiếu tự tin, tâm lý e ngại khi tiếp cận với những vấn đề mới và thường có quan điểm muốn tìm kiếm công việc ổn định với mức lương phù hợp thay vì khởi nghiệp. Tuy nhiên, nếu khởi nghiệp thành công, ngoài vai trò tự tạo cơ hội việc làm cho bản thân, cho cộng đồng và xã hội, chương trình khởi nghiệp sẽ góp phần vào gia tăng thu nhập cho chính bản thân các bạn sinh viên trong trường, được thực hành các kỹ năng nghề nghiệp ngay khi ngồi trên ghế nhà trường. Từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế chung của đất nước, giảm áp lực cho xã hội trong bài toán giải quyết việc làm, giảm thiểu thất nghiệp, gián tiếp gia tăng giá trị thương hiệu và uy tín cho Nhà trường.

2.3. Một số giải pháp thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp cho sinh viên trường Cao đẳng Nghề Đà Nẵng

2.3.1 Khơi dậy ý tưởng khởi nghiệp: Các bạn trẻ hiện nay luôn có ý thức vươn lên, nhạy bén với thời đại, khát vọng tự thân lập nghiệp và đây là mầm mống của khởi nghiệp. Vì vậy, giai đoạn này mục tiêu chính là khơi dậy ý tưởng khởi nghiệp trong sinh viên thông qua những việc làm cụ thể sau:

- Nêu rõ các lợi ích khi bắt đầu khởi nghiệp để có tiền đề thúc đẩy sinh viên nghĩ đến ý tưởng khởi nghiệp bao gồm các nội dung:

+ Một là thoải mái về thời gian

+ Hai là tự chủ về tài chính tạo cảm giác an tâm

+ Ba là xây dựng thương hiệu cá nhân, thỏa mãn bản thân

+ Bốn là mở rộng mối quan hệ và tự quyết định mối quan hệ xã hội

+ Năm là cơ hội tạo ra mọi thứ

- Trực tiếp trao đổi, chia sẻ và tư vấn cho sinh viên về ý tưởng kinh doanh vì đây là cách tốt nhất giúp khơi gợi ý tưởng khởi nghiệp cho sinh viên.

- Sẵn lòng tiếp nhận mọi ý tưởng khởi nghiệp từ sinh viên, đồng thời khuyến khích và động viên sinh viên có thái độ chấp nhận rủi ro. Tạo điều kiện cho sinh viên cọ sát với thực tế giúp sinh viên nhìn thấy, tìm kiếm và từ đó hình thành ý tưởng để giải quyết vấn đề. Bên cạnh đó, tổ chức các hoạt động thực tế và trải nghiệm tại các doanh nghiệp, giao lưu và trao đổi học tập với sinh viên các câu lạc bộ khởi nghiệp ngoài trường.

2.3.2 Nuôi dưỡng và triển khai ý tưởng khởi nghiệp

Một ý tưởng khởi nghiệp được đánh giá tốt không chỉ dừng lại ở ý tưởng hay kế hoạch mà nó cần phải được nuôi dưỡng thông qua việc triển khai các công việc cụ thể. Điều  này không những giúp ý tưởng khởi nghiệp của sinh viên tiếp cận với thực tiễn mà quan trọng hơn là tạo cho sinh viên đề xuất ý tưởng tuyệt đối vào sự hỗ trợ đắc lực của Khoa cũng như của nhà trường.

Một ý tưởng khởi nghiệp tốt của sinh viên cần được nuôi dưỡng thông qua việc phân công giáo viên phụ trách kết hợp với sự hỗ trợ từ câu lạc bộ khởi nghiệp của trường. Mặt khác, cần phát huy tối đa vai trò của câu lạc bộ khởi nghiệp để hỗ trợ sinh viên có ý tưởng khởi nghiệp xây dựng mục tiêu và kế hoạch hành động, tạo cầu nối và liên kết với các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp, giới thiệu những ý tưởng hay có tính khả thi cao đến với các nhà đầu tư.

2.3.3 Nâng cao năng lực khởi nghiệp sáng tạo cho sinh viên

Tăng cường và tạo điều kiện cho sinh viên được tiếp cận thực tiễn thông qua các chương trình tham quan thực tế doanh nghiệp và giao lưu với doanh nghiệp để nâng cao năng lực khởi nghiệp cho sinh viên. Bởi khi sinh viên cảm thấy mình không đủ năng lực sẽ thiếu tự tin khởi nghiệp. Điều này có thể do một số sinh viên ít va chạm thực tế, không biết phải làm gì và làm như thế nào, dẫn đến thái độ lo sợ thất bại, tự ti, sợ mình không thực hiện đc.

Vì vậy, nhà trường cần đưa học phần khởi sự doanh nghiệp trở thành học phần bắt buộc cho tất cả các chuyên ngành, lồng ghép kiến thức thực tế vào chương trình môn học. Mặt khác, cần đưa chương trình tham quan thực tế doanh nghiệp hoặc các chương trình giao lưu với doanh nghiệp vào chương trình đào tạo chính quy hoặc ngoại khóa để giúp sinh viên tiếp cận thực tế nhiều hơn, giúp sinh viên hiểu hơn về thực tế hoạt động của các doanh nghiệp.

2.3.4 Tăng cường nhận thức và tinh thần khởi nghiệp sáng tạo cho sinh viên

Thường xuyên tổ chức cho sinh viên các hoạt động ngoại khóa hoặc tổ chức cuộc thi ý tưởng, dự án khởi nghiệp cấp khoa, cấp trường để tuyên truyền và nâng cao nhận thức về tinh thần khởi nghiệp sáng tạo. Từ đó, giúp sinh viên có thái độ tích cực về hoạt động khởi nghiệp và có động lực để thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp.

Thông qua các cuộc thi này, sinh viên sẽ đánh giá, kiểm chứng năng lực kinh doanh của mình, đồng thời cũng là cơ hội để họ trình bày những mầm mống khởi nghiệp, ý tưởng khởi nghiệp kinh doanh của mình đến với các nhà đầu tư, tìm kiếm được các nhà tài trợ cũng như nhận được những chia sẻ quý bàu về kinh nghiệm khởi nghiệp và kinh doanh. Từ những hoạt động này sẽ giúp sinh viên từng bước tự tin hơn với ý định khởi nghiệp sáng tạo của mình.

2.3.5 Chia sẻ ý tưởng khởi nghiệp

Niềm hãnh diện khi được chia sẻ những trải nghiệm của chính mình khi tham gia khởi nghiệp là nhu cầu chính đáng của cá nhân. Điều quan trọng là thông qua buổi chia sẻ có thể kích hoạt tinh thần khởi nghiệp của sinh viên cũng như xác định rõ ràng hơn con đường phía trước như thế nào khi tham gia khởi nghiệp, giúp rút ngắn thời gian cũng như giảm rủi ro khi tham gia khởi nghiệp.

Tạo cơ hội để các bạn sinh viên có ý tưởng khởi nghiệp tốt chia sẻ với những bạn sinh viên khác nhằm tạo hiệu ứng lây lan trong việc thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp của sinh viên trong trường.

3. KẾT LUẬN

Trên cơ sở trang bị kiến thức về kinh doanh và tinh thần khởi nghiệp, dưới sự quản lý của bộ phận liên quan thì việc thành lập câu lạc bộ khởi nghiệp sinh viên là hết sức cần thiết, giúp sinh viên thực hành ngay những kiến thức đã học và tạo nguồn thu cho các bạn trẻ. Tất cả sẽ trở thành hiện thực nếu chúng ta biết cách kích hoạt vào vị trí thích hợp, thời điểm thích hợp để khơi dậy ý tưởng khởi nghiệp mà trong đó đối tượng sinh viên là lực lượng tri thức dồi dào cần phải ưu tiên kích hoạt trên cơ sở quỹ hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp theo cơ chế Nhà trường, doanh nghiệp và sinh viên.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Dan Senor (Trí Vương dịch) (2017), Quốc gia khởi nghiệp, NXB Thế giới.

2. Đinh Việt Hòa (2014), Tinh thần khởi nghiệp kinh doanh, NXB Đại học quốc gia Hà Nội.

3. Nguyễn Quang Thu – Trần Thế Hoàng, Hà Kiên Tân (2017), Vai trò gắn kết trong mối quan hệ giữa ý định và hành vi khởi nghiệp của sinh viên, Tạp chí phát triển kinh tế.