Trong thế giới hiện đại ngày nay, khi mà cuộc cách mạng 4.0 đã thay đổi rất nhiều trong việc phát triển kinh tế - xã hội, và giáo dục không phải là một ngoại lệ. Các hình thức đào tạo tại các cấp đang được xây dựng theo hướng ngày càng cải tiến, học sinh và sinh viên ngày càng có nhiều cơ hội để tiếp cận với kiến thức lý luận và trải nghiệm thực tiễn. Nợ rộ nhất trong giai đoạn gần đây là sự xuất hiện của Chat bot GPT đã giúp ích rất nhiều trong hoạt động học tập của học sinh, sinh viên trên toàn thế giới. Qua đó, hoạt động nghiên cứu khoa học trong sinh viên cũng có nhiều thuận lợi hơn, góp phần thúc đẩy phong trào nghiên cứu của sinh viên, khuyến khích sinh viên chủ động tìm hiểu, áp dụng những kiến thức đã tiếp thu từ ghế nhà trường ứng dụng vào thực tế.

Chat GPT - Thời đại công nghệ thông tin bùng nổ

Tại thành phố Đà Nẵng, nếu chỉ xét riêng những đề tài tham gia tranh tài tại Cuộc thi Sinh viên nghiên cứu khoa học cấp thành phố, những năm gần đây đều đạt được những kết quả tích cực về cả số lượng và chất lượng. Năm 2022, thành phố chứng kiến 123 tác giả/nhóm tác giả tham gia tranh tài tại Cuộc thi Sinh viên nghiên cứu khoa học, số lượng đó đã tăng lên 131 đề tài trong năm 2023. Đó là kết quả nổ lực của 13 trường đại học, viện nghiên cứu trên khắp thành phố Đà Nẵng.

Lễ trao giải Cuộc thi Sinh viên nghiên cứu khoa học

thành phố Đà Nẵng năm 2023

Nghiên cứu khoa học trong sinh viên không chỉ là hoạt động trang bị kiến thức và kỹ năng đơn thuần, mà nó còn là “thửa ruộng màu mỡ” để nuôi trồng nên những ý tưởng khởi nghiệp chất lượng trong tương lai. Bởi đơn thuần khởi nghiệp nói chung và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nói riêng đều bắt đầu từ những điểm mới, sự sáng tạo rồi dần hình thành doanh nghiệp và có thị trường riêng.

Thông qua nghiên cứu khoa học, sinh viên còn được trang bị những kỹ năng mềm như xây dựng kế hoạch, tìm kiếm nguồn thông tin, cách đặt giả thiết và kiểm tra tính khả thi cho các sản phẩm nghiên cứu,… Những kỹ năng này cũng là những hành trang quan trọng cho các nhà khởi nghiệp trong tương lai. Một ý tưởng khởi nghiệp cần phải vượt qua rất nhiều khó khăn để có thể hình thành và phát triển trong tương lai. Mặc dù sẽ có nhiều đề tài nghiên cứu dừng lại ở nghiên cứu, thế nhưng có nghiên cứu thì các ý tưởng mới mới được phát hiện và phát triển. Một số dự án khởi nghiệp nổi tiếng như dự án “Relay an toàn phao bơm và máy bơm gia đình” của ông Nguyễn Mạnh Cường - cựu sinh viên Trường đại học Đông Á, thành phố Đà Nẵng; dự án “Trại nấm sạch Yên Thế - Bắc Sơn” của bà Nguyễn Thị Thùy Dương và ông Nguyễn Tiến Danh - hai cựu sinh viên Trường đại học Bách khoa, Đại học Đà Nẵng, thành phố Đà Nẵng,…

Ông Nguyễn Mạnh Cường - cựu sinh viên Trường đại học Đông Á,

thành phố Đà Nẵng (Người thứ hai từ trái qua)

Bà Nguyễn Thị Thùy Dương và ông Nguyễn Tiến Danh - hai cựu sinh viên

Trường đại học Bách khoa, Đại học Đà Nẵng

Nhận thức được tầm quan trọng của phong trào nghiên cứu khoa học trong sinh viên, các trường đại học, cao đẳng, trung cấp và viện nghiên cứu cũng cần phải có các giải pháp để thu hút nhiều hơn những sinh viên tham gia nghiên cứu khoa học.

Thứ nhất, cần phải xây dựng tính chuyên nghiệp trong môi trường nghiên cứu khoa học, xác định vai trò của giảng viên hướng dẫn trong hoạt động định hướng nghiên cứu cho sinh viên. Hầu hết, sinh viên chỉ là “những mầm non” còn thiếu nhiều kiến thức cả lý thuyết và thực tế, nên rất cần có sự hướng dẫn tâm huyết của giảng viên.

Thứ hai, cần thiết phải tạo điều kiện về cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật để phục vụ cho hoạt động nghiên cứu của sinh viên. Sinh viên khi tiếp xúc với nghiên cứu khoa học cần hình thành “văn hóa đọc” để có thể tiếp thu được những kinh nghiệm tốt nhất trong thời gian ngắn nhất để bắt tay vào việc nghiên cứu của mình. Việc tạo cơ sở vật chất tốt sẽ giúp cho sinh viên có nhiều điều kiện để tiếp xúc với nguồn tri thức của nhân loại.

Thứ ba, các cơ sở giáo dục cần thiết phải tạo nên một nơi thử nghiệm sản phẩm, nơi mà các nghiên cứu của sinh viên cần được kiểm thử. “Sandbox sinh viên” này sẽ đảm bảo an toàn cho sinh viên khi được thỏa sức sáng tạo mà không sợ rủi ro. Hạn chế rủi ro là rào cản lớn mà nhà trường cần phải vượt qua để giúp cho sinh viên phát triển năng lực sáng tạo của mình.

Thứ tư, các hình thức khen thưởng cho những sinh viên có đóng góp tích cực trong hoạt động nghiên cứu khoa học là cực kì quan trọng. Đó không chỉ là hình thức ghi nhận những công sức của sinh viên mà còn là động lực to lớn khuyến khích những thế hệ tiếp theo cùng nhau tham gia nghiên cứu khoa học.

Nhà phê bình và triết gia người Thụy Sĩ, sinh tại Geneva vào năm 1821 đã từng nói: “Xã hội tồn tại nhờ niềm tin, và phát triển nhờ khoa học” (Society lives by faith, and develops by science). Những nghiên cứu khoa học sẽ là động lực mạnh mẽ giúp phát triển kinh tế - xã hội.